I. Tổng quan về Sputnik V
Vắc-xin Sputnik V là sản phẩm của viện Gamaleya (Nga) và là vắc-xin ngừa COVID-19 đầu tiên trên thế giới, được nghiên cứu và phát triển dựa trên nền tảng sử dụng virus véc-tơ để ngụy tạo virus giả trong cơ thể và kích hoạt chế độ phòng thủ của hệ miễn dịch (tham khảo bài viết về vắc-xin Oxford-AstraZeneca). Hiện nay, Sputnik V đã được duyệt và sử dụng tại 69 quốc gia với hơn 3.7 tỉ dân được tiêm chủng trên toàn thế giới.
Hiệu quả của vaccine đạt 97.6%, đây là kết quả dựa trên bảng phân tích dữ liệu về tỉ lệ mắc COVID-19 ở Nga được tiêm vắc-xin trong khoảng thời gian từ 5/12/2020 đến 31/3/2021.
II. Vắc-xin Sputnik V được nghiên cứu và phát triển như thế nào?
Cũng giống như AstraZeneca, Sputnik V sử dụng một loại virus đã bất hoạt (là virus gây cúm thông thường) và được cấy mã gen di truyền trên gai protein-S ở vỏ của virus SARS-CoV-2. Tuy nhiên, một điểm khác biệt lớn nhất so với AstraZeneca chính là ở mũi chích thứ 2, người ta đã sử dụng virus ngụy tạo khác loại (AD5) với virus ở mũi chích đầu tiên (AD26) nhằm củng cố và tăng cường hệ miễn dịch. Cách thức tạo ra vắc-xin Sputnik V được mô tả trong hình sau:
Các cuộc thử nghiệm lâm sàng ở Giai đoạn 1 và 2 đã hoàn thành vào ngày 1/8/2020. Thử nghiệm Sputnik Giai đoạn 3 được tiến hành trên khoảng 40000 tình nguyện viên, bắt đầu vào tháng 9 năm 2020. Sputnik V cũng được thử nghiệm ở các quốc gia như UAE, Ấn Độ, Venezuela, Belarus và đạt được nhiều thành công nhất định. Ngày 5/12/2020, Nga tiến hành tiêm chủng diện rộng tại thủ đô Moscow. Belarus là quốc gia đầu tiên công nhận và đăng kí sử dụng Sputnik V vào ngày 21/12/2020. Kết quả của Giai đoạn 3 được vông bố trên tạp chí Lancet vào ngày 2/2/2021 với hiệu quả tiêm chủng là 91.6%.
Hiện tại, tuy Sputnik V được công nhận tại nhiều quốc gia, nhưng nó vẫn chưa được thông qua bởi Cơ quan Y tế Châu Âu (European Medicines Agency-EMA). Hungary là quốc gia châu Âu đầu tiên đăng kí sử dụng Sputnik V, sau đó vào đầu tháng 3 năm 2021, 2 triệu liều vắc-xin được thông qua ở Slovakia.
III. Hiệu quả của vắc-xin Sputnik V
Một đặc điểm nổi bật của Sputnik V chính là sử dụng 2 loại virus ngụy tạo khác nhau ở 2 liều chích riêng biệt. Phương thức này được tin rằng có thể củng cố và gia tăng cho hệ miễn dịch vì hệ phải nhận biết 2 lần virus khác nhau trong khoảng thời gian 3 tuần cách biệt. Hiệu quả của phương pháp này được mô tả như hình sau:
Nguồn ảnh: https://sputnikvaccine.com/about-vaccine/
Vaccine tạo ra kháng thể trung hòa bảo vệ chống lại các chủng mới, bao gồm Alpha B.1.1.7 (được xác định đầu tiên ở Anh), Beta B.1.351 (lần đầu tiên được xác định ở Nam Phi), Gamma P.1 (lần đầu tiên được xác định ở Brazil), Delta B.1.617.2 và B.1.617.3 (lần đầu tiên được xác định ở Ấn Độ) và các biến thể B.1.1.141 và B.1.1.317 với đột biến trong vùng liên kết thụ thể (RBD) được xác định ở Moscow.
IV. Vaccine Sputnik V ở Việt Nam
– Ngày 23/3, Bộ Y tế đã phê duyệt có điều kiện vaccine cho nhu cầu cấp bách trong phòng chống dịch COVID-19 đối với vắc xin Sputnik V của Nga, trở thành vaccine phòng COVID-19 thứ 2 được Việt Nam phê duyệt.
– Viện Kiểm định Quốc gia vaccine và sinh phẩm y tế có trách nhiệm tiến hành kiểm định vaccine Sputnik V trước khi đưa ra sử dụng.
Nguồn:
- https://sputnikvaccine.com/about-vaccine/
- https://www.rferl.org/a/sputnik-v-vaccine/31133608.html
- https://ncov.moh.gov.vn/en/-/6847912-116
EN